کشف مقبره توتموس دوم: پنجره ای به تاریخ مصر باستان - مجله 90 جعبه

اگر علاقمند به سفر با بهترین تور مصر ارزان هستید با ما همراه شوید، با مجری مستقیم تور مصر از قاهره، اهرام ثلاثه و ابوالهول دیدن کنید.

پس از بیش از یک قرن تحقیق، مقبره سلطنتی توتموس دوم (Thutmose II) در مصر کشف شد؛ آخرین مقبره سلطنتی گمشده از دوران سلسله هجدهم (18th Dynasty).

پس از کشف تاریخی مقبره توت عنخ آمون (Tutankhamun) در سال 1922، این نخستین باری است که یک آراکگاه سلطنتی دیگر کشف می گردد.

توتموس دوم یکی از فراعنه مصر کمتر شناخته شده است و در مقایسه با پدر و پسرش، توتموس اول (Thutmose I) و توتموس سوم (Thutmose III)، که هر دو از بزرگ ترین فرمانروایان جنگجوی تاریخ مصر بودند، اطلاعات زیادی درباره او در دست نیست. این فرعون تنها پنج سال حکومت کرد و در حدود سال 1479 پیش از میلاد، در سن تقریباً 30 سالگی درگذشت.

تا پیش از این، جسد مومیایی شده او در قرن نوزدهم در معبد تدفینی دیرُ الْبَهاری (Deir el-Bahari) کشف شده بود، اما محل دفن اصلی اش همچنان ناشناخته به جای مانده بود. بر اساس پژوهش ها، مومیایی این فرعون احتمالاً پس از دستبرد به مقبره اصلی اش، به وسیله کاهنان مصر باستان به این مکان منتقل شده بود. اما باستان شناسان تا به حال در تمام این سال ها هیچ نشانه ای از آرامگاه اصلی او پیدا نکرده بودند.

کشف مقبره در کوهستان تبس، در نزدیکی دره پادشاهان

بر اساس اعلام وزارت گردشگری و آثار باستانی مصر، مقبره توتموس دوم در منطقه کوهستانی تبِس (Thebes)، در چند کیلومتری غرب لُکسور (Luxor) و نزدیک دره پادشاهان (Valley of the Kings) کشف شده. این ناحیه محل دفن بسیاری از فراعنه و افراد برجسته مصر باستان بوده و همیشه یکی از مهم ترین مراکز باستان شناسی به شمار می رود.

ورودی این مقبره در حقیقت سه سال پیش کشف شده بود، اما باستان شناسان ابتدا تصور می کردند که این آرامگاه به یکی از ملکه های مصر تعلق دارد، زیرا در نزدیکی مقبره همسران توتموس سوم قرار داشت. اما با ادامه کاوش ها، باستان شناسان شواهدی یافتند که نشان می داد این مقبره در واقع به یک فرعون تعلق دارد.

نشانه هایی از حضور توتموس دوم: ظروف آلاباستری و کتیبه های باستانی

سرنخ اصلی این کشف، تعدادی ظروف سنگی از جنس آلاباستر بود که نام توتموس دوم و عنوان شاه درگذشته بر روی آن ها حک شده بود. این شواهد باعث شد که باستان شناسان به این نتیجه برسند که مقبره موسوم به C4، در واقع همان آرامگاه سلطنتی گمشده این فرعون بوده است.

آنالیز های بیشتر نشان داد که این مقبره در طول قرن ها به شدت آسیب دیده. بر اساس یافته های پژوهشگران، یک سیل باستانی موجب ویرانی بخش های زیادی از این مقبره شده و بسیاری از اشیای تدفینی آن نیز در همان دوران به سرقت رفته است.

اما حتی در این شرایط، باستان شناسان پیروز شدند قطعاتی از کتاب ایْمِدْوَت (Book of Imydwat) را در این آرامگاه کشف نمایند؛ متنی مقدس که در بیشتر مقابر سلطنتی مصر دیده شده است و به سفر خدای خورشید، رَع (Ra)، از میان دوازده سطح دنیای زیرین می پردازد. هدف از نگارش این متن، هدایت فرعون در مسیر زندگی پس از مرگ بوده است.

نقش حتشپسوت در تدفین توتموس دوم؟

یکی از نکات شگفت انگیز این کشف، وجود نام ملکه حتشپسوت (Hatshepsut) در این مقبره است. حتشپسوت یکی از برجسته ترین حاکمان زن در تاریخ مصر بود و پس از مرگ همسرش، توتموس دوم، قدرت را به دست گرفت. او نزدیک به دو دهه فرمانروایی کرد و در این مدت، نام خود را به عنوان یکی از بزرگ ترین پادشاهان زن مصر ثبت کرد.

بر اساس اظهارات دکتر محمد اسماعیل خالد، دبیرکل شورای عالی آثار باستانی مصر، شواهدی وجود دارد که نشان می دهد حتشپسوت احتمالاً شخصاً در مراسم تدفین توتموس دوم شرکت داشته و شاید حتی وظیفه اجرای آیین های تدفین را نیز بر عهده گرفته باشد. این موضوع می تواند نقش او را در حفظ و انتقال قدرت پس از مرگ همسرش نشان دهد.

مومیایی توتموس دوم اکنون کجاست؟

اگرچه مقبره اصلی این فرعون تازه کشف شده است، اما مومیایی او بیش از 100 سال پیش در دیرُ الْبَهاری پیدا شده بود. این مومیایی اکنون در موزه ملی تمدن مصر (National Museum of Egyptian Civilization) در قاهره نگهداری می گردد.

این کشف نو نه تنها پرده از سرنوشت فراموش شده یکی از فراعنه مصر برداشت، بلکه زوایای نوی از روابط سلطنتی، قدرت و تحولات سیاسی دوران سلسله هجدهم را روشن کرد.

چرا این کشف مهمه؟

• روشن شدن تاریخ سلسله هجدهم: کشف این مقبره، آخرین قطعه گمشده از پازل مقبره‌های سلطنتی سلسله هجدهم رو تکمیل می‌کنه و به ما کمک می‌کنه زندگی توتموس دوم رو بهتر بشناسیم.
• نقش حتشپسوت: نام ملکه حتشپسوت، همسر توتموس دوم و یکی از برجسته‌ترین زنان تاریخ مصر، در آثار این مقبره دیده شده. این موضوع احتمال تأثیرگذاری اون در ساخت یا مراسم تدفین مقبره رو مطرح می‌کنه و پرسش‌هایی درباره روابط خانوادگی و قدرت سیاسی در اون زمان ایجاد می‌کنه.
• ارتباط با مومیایی: مومیایی توتموس دوم که قبلاً در منطقه دیرُ الْبَهاری پیدا شده و حالا در موزه ملی تمدن مصر نگهداری می‌شه، با این کشف تکمیل‌کننده تصویر تاریخی این فرعونه.

اهمیت فرهنگی و تاریخی

این اکتشاف نه تنها بخشی از تاریخ مصر باستان رو روشن‌تر می‌کنه، بلکه نگاهی عمیق‌تر به آیین‌های تدفین، هنر و باورهای مذهبی اون دوره ارائه می‌ده. وجود متون مقدس و اشیاء تزئینی نشون می‌ده که مصریان چطور برای زندگی پس از مرگ آماده می‌شدن و چه اهمیتی به این موضوع می‌دادن.

جمع‌بندی

کشف مقبره توتموس دوم یه دستاورد بزرگ برای باستان‌شناسیه که هم تاریخ سلسله هجدهم رو غنی‌تر می‌کنه و هم شگفتی‌های مصر باستان رو بار دیگه به نمایش می‌ذاره. این اکتشاف تلاش بی‌وقفه باستان‌شناسان برای حفظ و درک میراث بشری رو نشون می‌ده و به ما یادآوری می‌کنه که هنوز رازهای زیادی در دل تاریخ منتظر کشف شدن هستن.