مسجد شیخ لطف الله جای آزمون و خطا نیست - مجله 90 جعبه

استان اصفهان با بیشترین بناهای ثبت ملی و دنیای در ایران بعلاوه بیشترین صنایع دستی ثبتی در دنیا منحصر بفرد است. استانی که پاشنه درب گردشگری کشور روی آن می چرخد و در رأس مثلث گردشگری ایران جای دارد. این استان از نظر شرایط میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شرایط ویژه ای دارد و یکی از اصلی ترین برندهای ایران در سطح دنیای محسوب می گردد.

اما در روی دیگر سکه، تمام این افتخارات و تعدد آثار تاریخی و هنری صنایع دستی و محورهای گردشگری خود باعث ایجاد بحران های بزرگی شده است. همه گیری ویروس کرونا کمر گردشگری و فعالان آن را شکسته، تحریم ها و فرایند کند صادرات ده ها هزار هنرمند صنایع دستی اصفهان را به زانو درآورده و انبوهی از تخریب ها و پروژه های بازسازیی بر زمین مانده و ناتمام امان بناهای تاریخی را بریده است.

این شرایط در سالهای گذشته اصفهان را به سمت یک بحران پیش برده و حجم زیادی از کارهای انجام نشده بر دوش مدیران حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این استان مانده است. شاید به همین علت بود که فعالان و علاقمندان به میراث فرهنگی و گردشگری استان در انتخاب مدیرکل تازه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان حساسیت بسیاری به خرج دادند.

حساسیتی که نمایندگان مجلس، مدیران عالی وزارت میراث فرهنگی و مدیران عالی استان اصفهان هم کشیده شد و در نهایت علیرضا ایزدی در هفتم دی امسال بر جایگاه مدیرکلی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان تکیه زد تا این اداره پس از گذشت حدود شش ماه از فوت مرحوم فریدون الهیاری صاحب مدیرکل گردد.

مدیرکل تازه اصفهان، همدانی است و با کوله باری تجربه به این استان آمده است، او علاوه بر مدیرکلی حکم مشاور وزیر نیز دارد تا با اختیارات بیشتری به شرایط اصفهان رسیدگی کند. خبرنگار گفت وگویی با علیرضا ایزدی داشته که توضیح آن و موضوع مسجد شیخ لطف الله جای آزمون و خطا نیست، در ادامه آمد:

شرایط اصفهان در حوزه های سه گانه مسئولیت خود را چگونه ارزیابی کردید؟

شرایط اصفهان شرایط خوبی است، اما باید تغییر نگاه داشته و رویه مناسبی را برای این سه حوزه تعریف کرد. در حوزه سرمایه گذاری احتیاج به تغییرات جدی وجود دارد و باید جوابگوی سلایق مختلف بود. بعلاوه در حوزه معرفی و بازاریابی مقاصد در اصفهان و بویژه شهرستان ها باید کار جدی صورت گیرد و معرفی مقاصد تازه در دستور کار باشد.

در حوزه میراث باید نگاه تخصصی را حاکم کرد و از برداشت سلیقه ای دست برداشت و واقعیت ها را دید. در حوزه صنایع دستی در بخش بازاریابی خوب عمل نشده و باید تغییر نگاه و کوشش بهتری صورت گیرد. تعاملات با دستگاه های مختلف باید افزایش یابد و برای مثال نمایشگاه بین المللی اصفهان یک ظرفیت ویژه است و مسئولان آن نیز راغب به همکاری هستند. بطور کلی در حوزه تعامل با دستگاه ها دچار مشکل هستیم.

اکنون برای شکل دهی این تعامل چه فعالیت هایی اجرا شده است؟

در چند هفته ای که مسئولیت مدیرکلی اداره کل میراث فرهنگی را برعهده گرفتم، چندین جلسه با بخش های مختلف شهرداری داشتیم و در نهایت منتج به شروع کار ثبت محور تاریخی فرهنگی اصفهان شد. این کار باید حداقل 20 سال پیش صورت می گرفت. این ثبت نگاه تخصصی را حاکم و برندسازی می نماید. در شهرداری رغبت برای انجام این کار وجود دارد و با همکاری مجموعه وزارتخانه فرایند ثبت این محور افزایش پیدا می نماید. این موضوعات احتیاجمند تعامل و حاکمیت نگاه تخصصی به موضوعات است.

این محور دقیقا شامل چه نقاطی می گردد؟

این محور شامل بخش هایی از جلفا تا مسجد جامع عتیق است، این محور با داشته های فراوان از بافت های تاریخی که پیشتر ثبت شده اند، قوی تر بوده و می تواند یک مقصد بسیار خوب برای گردشگران باشد. ثبت این محور تاریخی هم زمان با ثبت دنیای میدان نقش دنیا مطرح شد، اما بعدها رها شد و به سرانجامی نرسید.

در دوره های گذشته دستگاه های مختلف از جمله دانشگاه ها، شهرداری و اتاق بازرگانی به شکل مستقل به حوزه گردشگری و صنایع دستی ورود نموده و فعالیت هایی انجام می دادند؛ برنامه ای برای جمع کردن این بخش های زیر یک سقف دارید؟

در تمام نشست ها تاکید کردم که همه دستگاه ها باید واحد و به یک سمت و سو عمل نمایند. عملکرد جزیره ای که بعضاً در بعضی بخش های حاکم بود به هیچ وجه نگاه توسعه گرا و توسعه محور نیست. ما دنبال منیت نیستیم، بلکه در پی کار دسته جمعی و ایجاد ریسمانی برای همه هستیم. باید هم نظر و متفق القول عمل کرد.

به عنوان مثال در خلق برند گردشگری استان در دانشگاه، اتاق بازرگانی و اداره میراث فرهنگی کارهایی اجرا شده، در صورتی که این فرصت سوزی ها معنا ندارد. اتاق بازرگانی 500 میلیون برای این برند هزینه نموده و ما هم به هر نتیجه ای تخصصی برسند قبول داریم. در نگاه توسعه مدیریتی به هیچ وجه دنبال عملکرد جزیره ای نیستیم و اعتقادی به آن ندارم.

تمام مجموعه ها و ارگان های فعال در بخش های میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی باید در کنار هم قرار بگیرند و با یک تقسیم کار هم راستا و همسو عمل کرد. ما آمادگی این را داریم که با موضوع توسعه پایدار استان و شهرستان اصفهان اقداماتی که انجام دهیم که همه دستگاه ها تأثیرگذار باشند. هدف ما رسیدن به آن توسعه است، در این راه مسائل و معضلاتی وجود دارد که به خوبی همه بر آن واقف هستند.

راهمان را باید تعیین کنیم و در ابتدا باید از عملکرد جزیره ای فاصله گرفت و هدف تازهی را تعیین و در آن راستا عمل کرد. مدیریت عالی استان و مجموعه هایی از جمله شهرداری نگاه وحدت آفرین دارند و این موضوع می تواند ما را پیش ببرد و اتفاقات خوبی را رقم بزند.

یکی از داغ ترین و مهمترین موضوعات میراثی اصفهان در دو سال گذشته بازسازی گنبد مسجد شیخ لطف الله بود؛ بتازگی مدیر پایگاه دنیای میدان نقش دنیا گفته بود که پیمان کاری برای انجام این پروژه تعیین نشده و نمی داند که چه کسی را برای کار بیاورد.

مسجد شیخ لطف الله اولویت درجه یک بازسازیی ما است، از مجموعه میدان نقش دنیا به راحتی نمی گذریم. باید نگاه تخصصی را بر فرایند انجام این کار حاکم کنیم، کارهای برنامه ریزی، آسیب شناسی و غیره درباره موضوع بازسازی گنبد مسجد شیخ لطف الله اجرا شده و در اولین فرصت انتخاب پیمانکار صورت می گیرد.

پیمان کار باید اهل فن باشد تا دچار ریسک آزمون و خطایی نشویم، بنایی مانند مسجد شیخ لطف الله بنایی نیست که امکان آزمون و خطا به ما بدهد. باید در راستا قانونی و منطقی برترین پیمانکار را برای بازسازی این بنا انتخاب کنیم.