الزامات اتخاذ رویکرد تمدنی برای غنابخشی به جریان علوم انسانی اسلامی - مجله 90 جعبه

به گزارش گروه علمی و دانشگاهی خبرنگاران به نقل از روابط عمومی مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، هفتمین نشست اساتید منتخب علوم انسانی اسلامی با موضوع مطالعات نظری تمدن نوین اسلامی، صبح امروز، پنجشنبه 3 بهمن ماه 1398 در مشهد مقدس آغاز به کار کرد.

محمد رضا بهمنی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در این نشست علمی با موضوع الزامات رویکرد تمدنی برای کاربست در حوزه مطالعات علوم انسانی اسلامی به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: اگر سه حوزه انسان، زندگی و دین را در حوزه علوم انسانی اسلامی آنالیز کنیم، رویکرد تمدنی در این سه مولفه تغییر ایجاد می نماید. در این تبدیل، انسان تبدیل به گروه های انسانی و زندگی تبدیل به همزیستی می گردد که لازمه این تبدیل تحلیل و شناخت تمدنی و راه چاره جویی بر مبنای رویکرد تمدنی است.

این عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در تشریح رویکرد تمدنی، گفت: برای یافتن ابعاد و مولفه های رویکرد تمدنی به سیر تکوینی مفهوم تمدن باید توجه گردد. رویکرد تمدنی باید یک سیر تکمیلی داشته باشد و در این خصوص، بحث هایی همچون، واژه پردازی تمدنی، مفهوم پردازی تمدن به مثابه یک موضوع و تمدن به مثابه رویکرد مطرح است.

وی بیان نمود: در هر کدام از این بخش ها، نکاتی همچون آنالیز سیر تاریخ کاربست واژه تمدن در حوزه های مختلف و نسبت سنجی واژه تمدن و فرهنگ مطرح می گردد و کاربست واژه تمدن برای یک گروه انسانی رخ می دهد.

بهمنی توضیح داد: اتخاذ رویکرد تمدنی، رهیافت اصلی انضمامی شدن مطالعات تمدنی است، اما تبیین رویکرد تمدنی از تحلیل مضامین و مفاهیم تمدن به مثابه موضوع آغاز می گردد.

وی تأکید کرد: جریان دغدغه ­مند در حوزه مطالعات علوم انسانی اسلامی نمی­ تواند مستغنی از اتخاذ رویکرد تمدنی باشد. برای این منظور می بایست به الزامات اتخاذ رویکرد تمدنی برای غنابخشی به جریان علوم انسانی اسلامی دست یافت.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: مختصات رویکرد تمدنی را می توان در چهار گروه برجسته سازی نمود. این 4 گروه شامل، تمدن به مثابه پدیده ای تاریخی، فرآیند حرکت به شرایط برتر، نظام واره های زنده اجتماعی و سلوک زیست و تعامل گروه های انسانی می گردد و از منظر تحلیل عناصر درونی تمدن ها، عناصری مانند، اخلاق، دین و زبان در هر یک از گروه های یاد شده می تواند مورد توجه قرار گیرد.

بهمنی اظهار کرد: اگرچه مفاهیم نظام واره گی در مطالعات تمدنی مورد توجه جدی قرار گرفته است، اما رویکرد تمدنی، فراتر از رویکرد سیستمی است. چرا که در حرکت تمدنی، نقش گروه های انسانی (گروه چهارم مفاهیم تمدنی) بی بدیل و معنابخش است.

وی در ادامه به نظام واره های زنده اجتماعی با موضوع مفهوم پردازی تمدن اشاره نمود و گفت: تمدن ها کل های یکپارچه ای هستند شبیه موجودات زنده که رشد، بلوغ و زوال را از سر می گذرانند. وقتی سخن از نظام واره های اجتماعی در مباحث تمدنی می گردد، مقوله هایی همچون انتظام بخشی و به نظم آوری ارتباطات اجتماعی و همچنین مهار خشونت در این عرصه مورد توجه قرار می گیرد.

این عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: هنگامی که بحث سیستم ها مطرح است، طبیعتاً به پویایی، تحرک و داد و ستد میان خرده سیستم ها باید توجه کرد و در این موضوع تغییر و تحول مستمر مباحث تمدنی موضوعیت پیدا می نماید.

وی خاطر نشان کرد: به لحاظ جوهری، هسته معنای تمدن به معنای محدود کردن خشونت در روابط بین انسان ها در دو سطح کلان (گروههای انسانی جوامع و ملت ها) و سطح خرد (سلوک تک تک انسان ها) مورد آنالیز قرار گرفته است.

به گفته این استاد دانشگاه، تمدن بر موجودیت های بسیار بزرگ دلالت دارد که چند واحد دیگر همچون ملت ها یا جوامع را در زیرمجموعه خود جای داده است و از طرف دیگر تمدن به معنای رفتار متمدنانه شخص متمدن بر سطح خرد یعنی بر نحوه سلوک تک تک انسانها دلالت دارد.

انتهای پیغام/