فاجعه تلخ ؛ دریای خزر 24 درصد کوچک تر می گردد ، شدیدترین پیامدها متوجه کدام کشور خواهد بود؟
به گزارش مجله 90 جعبه، با افت 9متری آب، حدود 24درصد از مساحت سطح خزر کوچک خواهد شد؛ معاون سازمان حفاظت محیط زیست دراین باره گفت: کاهش تراز آب دریای خزر در سواحل شمالی خزر به ویژه روسیه و قزاقستان به علت شیب ملایم و عمق کم آب های ساحلی، تبعات بسیار شدیدتری خواهد داشت.
به گزارش خبرنگاران، دریای خزر در سال های اخیر به وسیله عواملی مختلفی از جمله آلودگی های نفتی، ورود فاضلاب، آلودگی های پلاستیکی و... تهدید می گردد اما میان همه تهدیدات کاهش تراز آب دریای خزر در زمان حاضر اصلی ترین تهدید این دریا محسوب می گردد. تراز آب ارتفاع کف تا سطح یک دریا یا دریاچه را نشان می دهد.
نتایج پژوهش ها نشان می دهد، طی دو دهه اخیر روند کاهش تراز آب خزر طولانی تر شده و شدت کاهش تراز آب به ویژه در سال های اخیر شدت یافته به طوری که تنها در سال 1401، تراز آب 26 سانتی متر کاهش یافته است! در مجموع از سال 1375 تا 1401 که روند کاهش تراز آب آغاز شده، حدود 2 متر از سطح آب کاهش یافته و به کمترین اندازه در 30 سال اخیر رسیده است.
بر اساس سناریوهای مختلف، سطح آب دریای خزر تا سرانجام قرن حاضر 9 تا 18 متر پایین خواهد شد! سطح دریای خزر به صورت فزاینده ای پایین تر می آید و شتاب کاهش آب در حال افزایش است، با توجه به اینکه آب های بخش روسیه و ترکمنستان خزر، کم عمق است، با افت 9 متری آب، حدود 24 درصد از مساحت سطح خزر کوچک خواهد شد و اگر 18 متر آب افت کند، 34 درصد از سطح این دریاچه خشک خواهد شد!
در رابطه با مهم ترین عوامل پسروی آب دریای خزر، دکتر مجتبی ذوالجودی؛ معاون محیط زیست دریایی و تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست گفت: آب های سطحی حدود 74 تا 85 درصد آب ورودی خزر را تأمین می نماید که طبق برآوردها، رودخانه ولگا با حدود 250 میلیارد مترمکعب از کل 320 میلیارد مترمکعب، تأمین کننده حدود 80 درصد آب ورودی به خزر است.
وی با بیان اینکه کل رودخانه های حوضه آبریز جنوبی خزر (سواحل ایران) حدود 5 درصد از کل ورودی را تأمین می نماید، ادامه داد: کاهش آبدهی رودخانه ولگا و افزایش تبخیر آب خزر به همراه افزایش حرارت از مهمترین عوامل کاهش تراز و پسروی آب خزر در سال های اخیر هستند.
معاون سازمان حفاظت از محیط زیست با بیان اینکه دمای آب خزر در سال 1400 نسبت به میانگین بلندمدت یک درجه افزایش یافته است، اظهار کرد: البته نوسانات سینوسی تراز آب خزر به طور طبیعی و طی صدها سال گذشته اتفاق افتاده است و همیشه طی چندین سال تراز آب خزر افزایش و در ادامه طی چندین سال روند کاهشی را طی نموده است اما طی دو دهه اخیر، روند کاهش تراز آب خزر طولانی تر شده و شدت کاهش تراز آب نیز به ویژه در سال های اخیر شدت یافته است.
ذوالجودی با اشاره به افزایش 4 درصدی اندازه تبخیر از سطح دریای خزر نسبت به میانگین 20 سال اخیر گفت: این مورد توأم با کاهش اندازه بارش موجب تشدید کاهش تراز آب خزر شده است. کاهش تراز آب خزر در سواحل شمالی خزر به ویژه روسیه و قزاقستان به علت شیب ملایم و عمق کم آب های ساحلی، تبعات بسیار شدیدتری دارد و بخش های وسیعی از سواحل آن منطقه ها خشک می گردد.
وی اضافه نمود: البته این شرایط تاحدودی در سواحل شرق خزر در منطقه میانکاله و خلیج گرگان تا تالاب گمیشان در آب های ایران وجود دارد به طوری که کاهش تراز آب موجب پسروی آب در خلیج گرگان و تالاب گمیشان شده و خسارات زیست محیطی و مالی ـ اجتماعی را به همراه داشته است.
معاون سازمان حفاظت محیط زیست درباره برنامه ها و اقدامات مختلفی که قرار است برای کاهش اثرات پسروی آب خزر و بهبود شرایط این منطقه ها انجام گردد، شرح داد: عملیات لایروبی کانال های ورودی خلیج گرگان، طرح پمپاژ آب از نکارود به خلیج گرگان، مطالعات جهت کاهش اثرات تغییرات اقلیم، برنامه بهینه سازی و کاهش مصرف آب بخش های کشاورزی و شیلات به وسیله وزارت جهاد کشاورزی و افزایش ورودی آب به خلیج، پایش محیط زیست منطقه و آنالیز روند تغییرات و... از جمله این اقدامات هستند.
وی درباره مهمترین پیامدهای کاهش تراز و پسروی آب خزر گفت: خشک شدن تالاب ها، خلیج ها و زیستگاه های ساحلی، تخریب زیست بوم ها، افزایش مخاطرات زیست محیطی (خلیج گرگان و میانکاله در سواحل شرق خزر در ایران، خلیج ترکمن باشی ترکمنستان، خلیج باکو آذربایجان و...)، افزایش غلظت آلودگی ها و آلاینده های دریای خزر در آب های ساحلی، خلیج ها و تالاب های ساحلی، اثرات مخرب بر منابع آبزی و کاهش ذخایر شیلاتی، کاهش و تخریب تنوع زیستی به ویژه در نواحی ساحلی و تالاب های ساحلی، اثرات منفی بر تأسیسات ساحلی از جمله بنادر و اسکله ها، افزایش پهنه های ساحلی خشک شده و ایجاد پدیده ریزگرد از این نواحی و ایجاد معضلات و چالش های اجتماعی، مالی و ناشی از پسروی آب خزر هستند.
منبع: همشهری آنلاین