قوجق: نوع روایت در داستان انقلاب باید به گونه ای باشد که ذهن مخاطب را درگیر کند - مجله 90 جعبه

یوسف قوجقاز نویسندگان شناخته شده در حوزه انقلاب که تا به حال آثار زیادی را برای مخاطبان در این حوزه نگاشته است، درباره شرایط و صندلی داستان انقلاب در ادبیات کودک و نوجوان می گوید: اگر بخواهیم سیر تاریخی و تکوینی داستان انقلاب را آنالیز کنیم، می بینیم که به لحاظ ساختار و نوع روایت به تدریج شاهد انتشار داستان های بهتری نسبت به اوایل انقلاب هستیم اما به بعضی موضوعات دیگر پرداخته نشد.

این نویسنده می افزاید: مثلا حدودا در سال 1358 بود که داستان خوبی از محمود برآبادی خواندم با عنوان بالایی ها و پایینی ها که درباره فاصله طبقاتی آن موقع بود. اگر این کتاب را مبنایی برای انتشار داستان هایی در این حوزه درنظر بگیریم به لحاظ کار برای مخاطب نوجوان، می بینیم که کارهای خوبی آن موقع منتشر شده اما الان برخوردهای احساسی باانقلاب خیلی بیشتر شده است. و نویسندگان قدری از ارزش هایی که اوایل انقلاب درباره اش می نوشتند، فاصله گرفته اند. مثلا دیگر سراغ فاصله طبقاتی که امروزه خیلی بیشتر هم شده، نمی فرایند یا از فقری که در جامعه وجود دارد، نمی نویسند. درحالی که فاصله های طبقاتی، توجه به پابرهنگان و ظلم هایی که به قشر آسیب پذیر می گردد، از خاستگاه انقلاب اسلامی، بود.

این منتقد ادبی و پژوهشگر با اشاره به اینکه انقلاب همیشه جاری است، یادآوری می نماید: انقلاب در همه امور مانند اندیشه ها، اقتصاد، نگرش و ... جاری است اما به نظر می رسد روح انقلاب در نویسندگان چندان تداوم نداشته و به روز نشده اند و به مسائل اجتماعی موجود نمی پردازند. انقلاب مدام درحال زایش است، همیشه انقلابی در ذهن ما ایجاد می گردد و همیشه باید در این باره نوشت.

قوجق در ادامه بیان می نماید: موضوع دیگری که در داستان انقلاب خیلی مهم است ایدآل هایی است که ما به آن ها دست نیافتیم. یک نویسنده باید نویسنده باشد هم ریشه های انقلاب را در نظر بگیرد و هم به سوژه ها توجه کند. منِ نویسنده وقتی می خواهم داستان انقلاب بنویسم باید نگرش های خودم را نسبت به تغییر ماهیتم در داستان نمود دهم و بگویم شرایط ما و نگرش ما از گذشته تا به حال چه تغییراتی نموده است.

او می افزاید: وقتی به داستان هایی که درباره تاریخ انقلاب نوشته شده نگاه کنیم، می بینیم خیلی به موضوعات تغییر نگرشی پرداخته نشده و بعد از انقلاب 57 تا الان تغییر محسوسی در نگرش نویسندگانی که برای مخاطبان کودک و نوجوان می نویسند، نمی بینیم. نویسندگان این حوزه بیشتر روی وقایع مهم قبل از انقلاب کار نموده اند اما همان زمان هم تغییر نگرش ها مطرح بوده است.

قوجق در ادامه با اشاره به رمان تاریخ با طعم ذغال اخته می گوید: من در رمان تاریخ با طعم ذغال اخته به مساله تغییر نگرش پرداخته ام. شخصیت های این رمان پیرزن و پیرمردی هستند که دارند وقایع دوران رضاشاه را بازگویی می نمایند و گروه دیگر هم به پهلوی دوم می پردازند و در نهایت می گویند هرچند دانستن این تاریخ خوب است اما باید زندگی کرد. حرف اصلی من این بود که از زندگی غافل نشوید، از تاریخ عبرت بگیرید و آینده خوبی را برای خود رقم بزنید.

این نویسنده و منتقد ادبی، معتقد است تاریخ پر از سوژه هایی است که نویسندگان خیلی به سراغ آن ها نرفته اند و می گوید: وقتی آثار خوب در حوزه انقلاب برای بچه ها و نوجوانان کم داریم خیلی سخت است که مخاطب گریزپایمان را بنشانیم و بگوییم این داستان انقلاب است. زیرا آنقدر هجمه برعلیه ارزش های انقلاب زیاد شده که سخت است مخاطب امروز را پای داستان هایی که عموما ارزش گذاری شده، نوشته می گردد، بنشانیم و مخاطب پس می زند.

به گفته قوجق، در داستان انقلاب نوع روایت باید به گونه ای باشد که ذهن مخاطب را درگیر کند تا از آن لذت ببرد اما متاسفانه در این موضوع کم کاری شده و فضای داستانی ما از فضاهای روستایی و سوژه های خوب قبل از انقلاب خالی است. مثلا مجموعه داستان بادبادک ها در شهر که سال ها پیش از سوی کانون پرورش فکری چاپ شده بود و حال و هوای انقلاب در آن موقع را به تصویر می کشید، موضوعی را مطرح نموده بود که تازگی داشت.

یوسف قوجق، نویسنده نامی ترکمن صحرا، در سال 1348 به دنیا آمد. درونمایه اغلب آثار داستانی او که غالباً فضایی بومی دارند در حوزه دفاع مقدس، انقلاب اسلامی، موضوعات تاریخی، مسائل نوجوانان و مسایل فرهنگی و اجتماعی جامعه است. تا به امروز آثار متعددی از او منتشر شده که از آن جمله می توان به کجاوه، لالو، نبرد در قلعه گوک تپه، پرنده ها دوباره اوج می گیرند و هدیه ام آشیانه پرنده است اشاره نمود.