لایحه بودجه سنواتی برای تبدیل به قانون چه مسیری را باید طی کند؟ - مجله 90 جعبه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، لایحه بودجه سال 1401 کل کشور براساس آیین نامه داخلس مجلس باید حداکثر تا پانزدهم آذرماه از سوی دولت تقدیم مجلس شورای اسلامی شود. لایحه بودجه کل کشور در حقیقت برنامه مالی دولت برای یک سال است که از طریق سازمان برنامه و بودجه تدوین و پس از تصویب در هیئت وزیران به مجلس ارائه می شود و بعد از گذراندن مراحل قانونی در خانه ملت، به شورای نگهبان ارسال و پس از تائید شورای نگهبان، از طریق رئیس مجلس به رئیس جمهور ابلاغ می شود.

طبق قانون محاسبات عمومی، این بودجه حاوی پیش بینی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار و برآورد هزینه ها برای انجام عملیاتی است که منجر به نیل سیاست ها و هدف های قانونی می شود. اما لایحه بودجه سالانه کل کشور بعد از تقدیم به مجلس باید برای رسیدگی و تصویب تا زمان ابلاغ، مراحلی را طی کند که در این گزارش به شرح آن پرداخته ایم.

فرایند رسیدگی به لایحه بودجه

رئیس جمهور با حضور در محل مجلس شورای اسلامی بعد از ایراد سخنانی در تشریح بودجه و شرایط کشور، لایحه بودجه سال آینده را تقدیم هیئت رئیسه مجلس می کند و البته در ادوار مختلف سابقه عدم حضور رئیس جمهور در زمان تقدیم بودجه وجود داشته است و تنها رئیس سازمان برنامه و بودجه به این امر مبادرت ورزیده است.

هیئت رئیسه مجلس در قدم اول لایحه بودجه را برای اطلاع کنندگان، چاپ و در دسترس آنها قرار می دهد. البته هیئت رئیسه مجلس دوره دوازدهم با هدف صرفه جویی در مصرف کاغذ، لایحه بودجه را در سامانه وکلای ملت بارگذاری می کند. کنندگان مجلس نیز از زمان توزیع لایحه بودجه سالانه کل کشور، پیوست ها و سوابق آن تا مدت ده روز می توانند، پیشنهادهاى خود را به کمیسیون هاى تخصصى مجلس تقدیم کنند.

کمیسیون هاى تخصصى نیز موظفند، حداکثر تا پانزده روز پس از توزیع لایحه، گزارش خود را به کمیسیون تلفیق بودجه تقدیم کنند و کمیسیون تلفیق بودجه هم موظف است، حداکثر ظرف پانزده روز پس از پایان مهلت گزارش کمیسیون تخصصی، ضمن رسیدگى به گزارش کمیسیون هاى تخصصى گزارش نهائى خود را تنظیم و به مجلس شوراى اسلامى تقدیم کند که مهلت رسیدگی کمیسیون تلفیق حداکثر تا پانزده روز با موافقت هیئت رئیسه قابل تمدید است.

در مرحله بعد کلیات لایحه بودجه در صحن علنی مجلس مورد رای گیری قرار می گیرد و بعد از تصویب، پیشنهادهاى مربوط به درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بودجه عمومى دولت بررسی و سقف آن به تصویب خواهد رسید و پس از آن پیشنهادهاى مربوط به تبصره ها و ردیف ها رسیدگى می شود. در جلسه علنى، تنها پیشنهادهایى که از طریق کنندگان و کمیسیون ها در زمان مقرر دریافت و به چاپ رسیده، مشروط به عدم مغایرت با قانون برنامه توسعه، قابل طرح است. پیشنهادهایی که منبع درآمد معینی نداشته باشند، قابل طرح نخواهند بود و پیشنهادهایی که مازاد بر سرجمع نباشد نیز زمانی قابل طرح است که ردیف معین جایگزین را معین کند و تشخیص موارد مذکور با رئیس جلسه خواهد بود.

کمیسیون تلفیق موظف است، گزارش خود را در خصوص لایحه بودجه ارائه کند و گزارش مسکوت ماندن از این کمیسیون پذیرفته نیست. چنانچه گزارش کمیسیون مبنی بر رد کلیات لایحه باشد و در مجلس نیز کلیات لایحه به تصویب نرسد، مراتب به دولت اعلام می شود تا حداکثر ظرف مدت دو هفته لایحه را اصلاح و به مجلس ارائه کند و اگر کلیات لایحه به تصویب مجلس برسد، به کمیسیون تلفیق اعاده می شود تا ظرف مدت پانزده روز گزارش تازه را به مجلس تقدیم کند.

جلسات مجلس برای رسیدگی به بودجه سالانه باید بلاانقطاع در کلیه ایام هفته غیر از جمعه و تعطیلات رسمى، حداقل روزى چهار ساعت منعقد شود و تا موقعى که مذاکره پایان نیافته و رأى مجلس أخذ نشده است، از دستور خارج نمی شود و هیچ لایحه یا طرح دیگر نمی تواند مطرح باشد، مگر لایحه یک یا چند دوازدهم بودجه درصورت ضرورت. اگر مطالب فورى اعم از طرح ها و لوایح دو فوریتى و غیره پیش آید که به تشخیص مجلس تأخیر آن موجب زیان جبران ناپذیرى باشد، در این صورت براى طرح و تصویب آن زمان معینى معین می شود.